स्थायी कमीटी बैठकमा माधव नेपालका अ, आ हुँदै 'क'देखि 'थ'सम्म

काठमाडौं । शुक्रबारसम्म नेकपाको स्थायी कमिटी बैठकमा नेकपा बरिष्ठ नेता तथा पूर्व प्रधानमन्त्री माधव कुमार नेपालले पार्टी र सरकार सञ्चालनका कमजोरी तथा सुधारका उपायबारे लामो फेहरिस्ता सुनाए । उनले अहिलेसम्म पार्टी र सरकार कहाँ कहाँ चुके र अबको कार्यदिशा कसरी अघि बढाउनु पर्छ ? भन्ने विषयमा लिखित नोट अघि सारेका थिए । लिखित नोटका आधारमा मौखिक धारणा राखेका बरिष्ठ नेता नेपालले पार्टी र सरकारबारे अ र आ बुँदामा क देखि थसम्म विचार राखेका हुन् । 
अ)  पार्टी सम्बन्धमा

क) पार्टी एकता सम्बन्धी बुझाइ

ख) पार्टीमा जिम्मेवारी प्रदान गर्ने सम्बन्धमा

१)  एकताको सन्देश दिने बेला साविक कमिटीमा रहेको कसैलाई पनि अपमान नहुने गरी कमिटी निर्माण गर्नुपर्छ । त्यसैले अहिलेलाई पार्टी सचिवालय र स्थायी कमिटीको निर्देशन र सर्कुलर अनुरुप साविक कमिटीका सिनियरहरुलाई राखेर एकीकृत कमिटी निर्माण गर्नुपर्छ र अधिवेशनमा निश्चित विधि बनाएर प्रतिस्पर्धा हुने वातावरण निर्माण गरी योग्य र नयाँलाई पनि पार्टीमा जिम्मेवारी दिने कुराको सुनिश्चितता गरिनुपर्छ ।

२) पार्टी विधानको धारा ४६ ‘क’अनुसार सबै तहमा र सबै व्यक्तिको हकमा ‘एक व्यक्ति एक मुख्य जिम्मेवारी’को कार्यान्वयन गर्नुपर्छ र यसो गर्दा मात्र विशाल पार्टीमा कामको सन्तुलन हुन्छ, धेरैलाई जिम्मेवारी दिन सकिन्छ एवम् नेतृत्वसमेत विकास हुन्छ ।

ग) पार्टी विधानको कार्यान्वयन सम्बन्धमा

१) विधानको धारा ४७ ‘क’ मा भएको ‘अनुगमन र मूल्याङ्कन’ सम्बन्धी ब्यवस्था, धारा ६०‘क’ मा भएको ‘पार्टीको निर्णय’को ब्यवस्था र धारा १७ को (ङ), (झ) र (ट) मा भएका ‘केन्द्रीय कमिटी अध्यक्ष र महासचिवको अधिकार र कर्तब्य’सम्बन्धी ब्यवस्थालाई लागु गर्ने काम गर्नुपर्छ ।

घ) आन्तरिक प्रतिस्पर्धा र पुरानोलाई सम्मान

१) विभिन्न तहमा कम्युनिष्ट आन्दोलनको स्थापना, विस्तार र विकास गर्न योगदान गरेको पुस्तालाई सम्मान गर्नुपर्छ एवम् उनीहरुको भूमिकाको कदर गर्नुपर्छ,

२) अहिले आन्तरिक प्रतिस्पर्धाबाट नयाँ पुस्ता आएपनि पूरानो पुस्ताको भूमिकालाई सम्मान हुने र उनीहरुलाई आफ्नो पार्टी भनेर अनुभूति हुने वातावरण निर्माण गर्नुपर्छ,

३)  आन्तरिक प्रतिस्पर्धालाई ब्यवस्थित गर्नुपर्छ ।

ङ) पार्टी बैठक, निर्णय र निर्णय प्रक्रिया

१) पार्टी बैठक नियमित एवम् विधानले तोकेको अवधिमा अनिवार्य रुपमा बस्नुपर्छ ।

२) बैठकमा पर्याप्त छलफल गराउनुपर्छ र ब्यक्त विचारहरुका आधारमा विधान अनुसारको प्रक्रिया अनुरुप निर्णय गर्नुपर्छ ।

३) यसबाहेक तत्काल समस्याहरु आउँदा वा महत्वपूर्ण निर्णयहरु गर्ने बेलामा पार्टीका औपचारिक÷अनौपचारिक बैठक बस्नुपर्छ र कमिटीले निर्णय गर्ने साथै नेतृत्वका बीचमा समझदारी निर्माण गर्ने काम गर्नुपर्छ ।

च) नेता कार्यकर्ताको मूल्याङ्कन सम्बन्धमा

१) वरिष्ठता र क्षमताका आधारमा जिम्मेवारी र प्राप्त जिम्मेवारीको कार्य सम्पादन मूल्याङ्कनका आधारमा पदोन्नति वा यथाजिम्मेवारी दिने काम गर्नुपर्छ ।

२) आफूलाई प्राप्त जिम्मेवारी पूरा गर्दा वा नगर्दा आफ्नो भूमिका वा पदमा के फरक पार्छ भन्ने कुरा प्रत्येक नेता कार्यकर्ताले बुझ्नुपर्छ र यसका लागि बैज्ञानिक प्रणालीको विकास गर्नुपर्छ ।

छ) योग्य, नयाँ र क्षमतावानलाई पार्टीमा आकर्षित गर्ने सम्बन्धमा

१) विषयगत विशिष्ठता भएका, अनुभवी पुराना नेतृत्व तहका कमरेडहरुका साथै युवा र क्षमतावानलाई निश्चित मापदण्ड बनाएर मात्र पार्टी तथा सरकारमा जिम्मेवारी दिनुपर्छ, यसले पार्टी एवम् सरकारको आकर्षण तथा लोकप्रियता बढ्छ र नयाँ पुस्ता पार्टीमा आवद्ध हुने र सक्रियताका साथ लाग्ने वातावरण बन्छ,

२) चाकरी र मूल नेतृत्वसँग सामीप्यताका आधारमा होइन, काम र क्षमताको आधारमा प्रत्येकलाई आफ्नो भविष्य सुनिश्चित देख्ने वातावरण निर्माण गर्नुपर्छ, अनि मात्र पार्टीमा आकर्षण बढ्छ,

३) पार्टीभित्र झ्याङ्गिएको गैर सर्वहारा एवम् गैर कम्युनिष्ट प्रवृत्ति र चरित्रका विरुद्ध व्यापक शुद्धीकरण अभियान र बैचारिक सैद्धान्तिक प्रशिक्षण अभियान चलाउनु अत्यावश्यक छ ।

आ) सरकार सम्बन्धमा

ज) सरकार निर्माण सम्बन्धमा

१) स्पष्ट र पारदर्शी मापदण्ड निर्माण गरी पार्टीभित्रको सन्तुलन एवम् मुलुकको समेत सन्तुलनलाई मिलाएर नेताहरुको बीचमा समझदारी निर्माण गरी सरकार निर्माण गर्नुपर्दछ ।

२) सरकारमा वा राजनीतिक नियुक्तिमा पठाउने व्यक्तिहरुको निर्णय पार्टीको सम्बन्धित जिम्मेवार निकायबाट गर्नुपर्दछ ।

झ) सरकार सञ्चालन सम्बन्धमा

१) सरकार पार्टीको नीति अनुरुप घोषणापत्रका लक्ष्य हासिल गर्ने गरी सञ्चालन गर्नुपर्दछ ।

२) पार्टीले सरकार सञ्चालन गर्नुपर्छ ।

३) सरकारले गर्ने महत्वपूर्ण निर्णय तथा दीर्घकालीन महत्व राख्ने विषयहरुलाई पार्टीमा छलफल गराउनु पर्दछ र आवश्यकता अनुसार विज्ञको राय लिनुपर्दछ ।

ञ) समाजवादको नेपाली नमूना (मोडेल) निर्माण सम्बन्धमा

१) समाजवादको सिद्धान्त र नेपाली ब्यवहारबारे नेतृत्व पंक्तिको एउटै राय बनाउन घनिभूत र ब्यापक छलफल र बहस चलाउनु पर्छ ।

२) यसमा ब्यापक पार्टी पंक्ति र सिंगो समाजलाई पनि संलग्न गराउनुपर्छ ।

३) समाजवादको उद्देश्य सबैखाले भेदभाव, असमानता, शोषण, उत्पीडन, असमानता र विकृति–विसंगतिको अन्त्य गरी न्यायपूर्ण, समानतामा आधारित, सुखी, समृद्ध र सुसँस्कृत समाजको स्थापना गर्नु हो भन्ने कुरामा स्पष्ट हुँदै शिक्षा, स्वास्थ्य र रोजगारीको जिम्मेवारी राज्यले बहन गर्नुपर्दछ ।

४) प्रत्येक व्यक्तिमा अन्तरनिहीत क्षमता र खुवीको पहिचान र सम्मान गर्दै उनीहरुको व्यक्तित्व विकास गर्ने वातावरण तयार गर्नुपर्दछ ।

५) नेपाली अर्थतन्त्रलाई चलायमान बनाउन आजको सन्दर्भमा कुन क्षेत्रको भूमिका र योगदान सबैभन्दा प्रभावकारी र आवश्यक हुन्छ भन्ने कुरामा स्पष्ट हुँदै राष्ट्रिय पूँजीको विकास गर्ने, तीन खम्बे अर्थनीतिलाई दृढताका साथ अवलम्वन गर्दै विदेशी पुँजी र सहायताको प्रभावकारी रुपमा उपयोग गर्दै राष्ट्रिय उत्पादनमा वृद्धि र उत्पादकत्व क्षमता बढाउने कुरामा ध्यान दिनु पर्दछ ।

६) नेपाली अर्थतन्त्रका विभिन्न क्षेत्रको प्राथमिकताक्रम त्यसको महत्व र समग्र अर्थतन्त्रमा पार्ने प्रभावको आधारमा तय गर्नुपर्दछ ।

ट) भ्रष्ट्राचार र सुशासनका सन्दर्भमा

१) भ्रष्ट्राचारका प्रत्येक मुद्दामा सरकार एवम् पार्टी दुवै संवेदनशील हुनुपर्छ ।

२) नेता तथा कार्यकर्ताहरुको जीवनशैली सादगीपूर्ण र पारदर्शी हुनुपर्छ ।

३) प्रत्येक उजुरीको पार्टी तथा राज्यका सम्बन्धित अङ्गबाट तत्काल निष्पक्ष छानविन गर्नुपर्छ, दोषीमाथि कडा कारवाही गर्नुपर्छ । गम्भीर जनसरोकार र सुशासनका कुरामा कसैलाई छुट दिनुहँदैन ।

४) सुशासनका बाधक विषयहरुलाई ऐन कानुन संशोधन गरेरै भए पनि हटाउनु पर्छ र जनउत्तरदायी एवम् पारदर्शी शैली अपनाउनुपर्छ । तदनुरुप प्रशासन लगायत सबैलाई परिचालित गर्नुपर्छ ।

५) सेटिङ्ग प्रणालीको अन्त्य गर्नुपर्छ, दलाल पूँजीपति र बिचौलियाको स्वार्थपूर्तिको माध्यम बन्नुहुँदैन ।

ठ) राजनीतिक तथा अन्य नियुक्तिका सम्बन्धमा

१) सम्बन्धित निकायले अपेक्षा गरेको योग्यताअनुरुप निश्चित मापदण्ड तयार गरी त्यसको आधारमा राजनीतिक नियुक्ति गर्नुपर्छ ।

२) नियुक्त हुने व्यक्तिको आचरण, ब्यबहार, आस्था र सन्तुलन समेत विचार गर्नुपर्छ ।

३) एउटा तहमा छलफल चलाई समाजमा बद्नाम नभएका एवम् कसैका विरुद्ध निम्नस्तरको गालीगलौज तथा सार्वजनिक अपमान नगरेको र नगर्ने व्यक्तिलाई मात्र नियुक्त गर्नुपर्छ ।

४) गलत कामलाई निरुत्साहन गर्नुपर्छ ।

ड) राज्यशक्तिको प्रयोग

१) राज्यशक्तिको प्रयोग राष्ट्रको समृद्धि र विकासको निम्ति प्रयोग गर्नुपर्छ ।

२) मुलुकको प्रगतिका बाधक तत्वहरुको पहिचान गरी त्यसको समूल अन्त्य गर्नुपर्छ ।

३) राज्यशक्तिको दुरुपयोग पार्टीको आन्तरिक प्रतिस्पर्धालाई प्रभावित गर्न गर्नुहुँदैन ।

ढ) अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्ध

१) पञ्चशीलमा आधारित विदेश नीति, असंलग्न परराष्ट्र नीति, दुई ठूला छिमेकीसँगको सन्तुलित सम्बन्ध, अरुको आन्तरिक मामिलामा अहस्तक्षेप जस्ता नीति अवलम्बन गर्नुपर्दछ ।

२) बोलीमा संयमता तर मुद्दामा स्पष्टतासहितको अडान राख्नुपर्छ ।

३) आफ्नो राष्ट्रिय हित र पारस्पारिक सम्मानमा आधारित विदेश नीति अंगाल्नुपर्छ ।

४) उल्लेखित नीति र सोहीअनुरुपको व्यवहार राष्ट्रियता बलियो बनाउने आधार तथा दीर्घकालीन हितका विषय हुनुपर्छ । राष्ट्रिय हितमा आघात पुग्ने र असंलग्नताको परराष्ट्र नीतिका सिद्धान्त विपरीत कुनै सन्धि, सम्झौता वा सहमति गर्नु हुँदैन ।

ण) नेतृत्व तहमा हार्दिकता

१) नेतृत्व तहका बीचमा हार्दिकता हुनुपर्दछ, साथै सम्पूर्ण पार्टी पंक्तिप्रति कमरेडली, पूर्वाग्रहमुक्त व्यवहार गरिनुपर्दछ ।

२) विगतमा पार्टी निर्माणमा सबैले योगदान दिएको हुनाले उनीहरुको कामको प्रशंसा तथा उनीहरुप्रति सम्मानभाव राख्नुपर्दछ ।

३) यदि आपसी सम्बन्धमा गहिरो हार्दिकता हुन सकेन भने पनि न्यूनतम समझदारी निर्माण हुनुपर्दछ ।

४) कुनै पनि सहकर्मी तथा कार्यकर्तालाई घोचपेच, खिसिट्युरी, अपमान तथा सार्वजनिक बेइज्जत गर्नु हुँदैन ।

५) कुनै पनि समकक्षी नेताको बारेमा भेट्न जाने अरुसँग खिसिट्युरी गर्ने र उडाउने काम गर्नुहुँदैन ।

६) एउटालाई प्रयोग गरेर अर्कोलाई देखाइदिने वा समाप्त गर्ने सोचाइ गलत हो, त्यस्तो काम गर्नुहुँदैन ।

७) स्वयं व्यक्तिको अगाडि स्वस्थ आलोचना गर्नु भनेको सुधारका लागि हो यसले हार्दिकतामा असर पार्नुहुँदैन ।

त) पार्टी र सरकारबीचको अन्तरसम्बन्ध

१) केन्द्र, प्रदेश र स्थानीय तहमा सरकारलाई पार्टीको नीति र घोषणापत्रअनुरुप काममा लगाउनका लागि पार्टीसँग समन्वय हुनुपर्दछ ।

२) सरकारले पार्टीसँग समन्वय गर्ने तथा पार्टीले सरकारका कामलाई सहजीकरण गर्नुपर्दछ ।

३) सम्बन्धित तहका उच्च नेतृत्वको अनौपचारिक चुस्त टीम बनाएर सरकारको कामलाई प्रभावकारी बनाउने, पार्टीको स्वामित्व स्थापित गर्ने र गरेका कामलाई जनस्तरसम्म प्रचार गर्ने गर्नुपर्दछ ।

थ) पार्टी, सरकार र जनताबीचको सम्बन्धबारे

१) पार्टी र सरकारको जनतासँगको सम्बन्ध पानी र माछा जस्तो हुनुपर्दछ ।

२) पार्टी एवम् सरकार जनताको सुख, दुःखको साथी, आशा एवम् भरोसाको केन्द्र हुनुपर्छ ।

३) सबै क्षेत्र र तहमा पार्टी र सरकारबीच नियन्त्रण र सन्तुलनको नीतिको दृढताका साथ पालना गर्नुपर्छ ।

४) सुन्दर भविष्यको सपना देखाउने, तदनुरुपको ब्यवाहारिक, संभव र सन्तुलित योजना बनाउने, सो योजना लागु भए नभएको अनुगमन गर्ने, समस्याको पहिचान गरी त्यसको समयमै समाधान गर्ने र कम्तीमा पनि तोकिएको समयमा र सकेसम्म कम खर्चमा गुणस्तरीय सेवा र परिणाम दिने तरिका अवलम्बन गर्नुपर्छ । पार्टी एवम् सरकारले सार्वजनिक सरोकारका कममा जनताको सहभागितामा जोड दिनुपर्छ ।

५) धेरै बोल्ने, धेरै प्रतिवद्धता व्यक्त गर्ने, ठूला ठूला कुरा र घोषणा गर्ने तर थोरै परिणाम दिने तरिकाबाट जोगिनुपर्छ र थोरै बोल्ने अनि धेरै परिणाम दिने कार्यशैली अपनाउनुपर्छ ।