कृषिमन्त्रीको प्रश्न- बचत नै हुँदैन भने किसानले कसरी किसानी गर्नसक्छ ?

काठमाडौं । कृषि तथा पशुपंक्षी विकास मन्त्री घनश्याम भुसालले किसानको सुनिश्चित बचत नभएसम्म कृषिको दिगो विकास नहुने बताएका छन् । कृषि मन्त्रालय अन्तरर्गतका कृषि विभाग र खाद्यका लागि कृषि अभियानले आइतवार संयुक्तरुपमा आयोजना गरेको ४० औं विश्व खाद्य दिवसको कार्यक्रममा भुसालले एउटा किसानको जिविकोपार्जन कृषिबाट नभएसम्म कृषिको दिगो विकास नहुने बताए ।  

उनले भने, ‘बचतको अर्थ किसानलाई धेरै फाइदा दिनुपर्छ भनेको होइन । तर उसको जीवनधान्न सक्ने हुनुपर्छ, कृषिले उसको जीवन धानेन भने उसले कृषि पेशा छोड्छ र अन्यत्र मोडिन्छ । यसले कृषि पेशा सुनिश्चित हुँदैन ।’ खाद्य दिवस मनाइरहँदा विश्वका अर्बौं मानिसहरू किन खाद्य संकटको वरिपरी रहेका छन् ? भन्ने कुरा विर्सन नहुने मन्त्री भुसालले बताए । दिगो कृषि प्रणाली अपनाउन किसानको बचत सुनिश्चित गर्ने गरी मन्त्रालयको काम गरिरहेको भुषालको भनाइ छ । 

कृषकले बाटोमा दुध किन फ्याल्छन्, किन टमाटर फ्याल्छन् यो गहिरो अध्ययनको विषय रहेको बताउँदै मन्त्री भुषालले अंक वृद्धि तथा नाफा कमाउने सोचले मान्छेको अवमूल्यन हुन थालेको बताए  । मान्छेले नाफा कमाउन मात्र सोच्छन्, वृद्धिका लागि मात्र सोच्छन् जसले गर्दा मान्छेको अवमूल्यन भएको उनको भनाई छ । 

कृषि विभागका महानिर्देशक डा.गोविन्द शर्माले कृषिलाई बाचय राख्न चुनौती रहेको बताए । आत्मनिर्भर हुने तरिकाले कृषि प्रणालीको विकास गरी यसमा रोजगारी सिर्जना गर्नुपर्ने बताउँदै उनले रैथाने बालीलाई प्रवद्र्धन गरी पोषिलो खानेकुराको उत्पादन बढाउँदै लैजानुपर्ने बताए । सप्ताहव्यापी रूपमा मनाइने ४० औं विश्व खाद्य दिवस कार्यक्रम आजबाट सुरू भएको छ । यस वर्षको नारा हाम्रो पहलः दिगो कृषि, पोषिलो आहार’ रहेको छ । 

कृषि मन्त्रालयका प्रवक्ता हरिबहादुर केसीले अब खाद्य स्वच्छता मात्र होइन पोषिलो खानामा पनि जोडदिनुपर्ने बताए । अब खाद्यान्न उत्पादनमा मात्र जोड नदिएर पोसिलो खाद्यान्नको उत्पादन कसरी हुन्छ ? त्यस कुरामा पनि ध्यान दिनुपर्ने उनले बताए । केसीले भने, जसलाई हामी खाद्यान्न दिन्छौ त्यो स्वच्छ र पोषिलो हुनेपर्छ अनि मात्र दिगो कृषि सफल हुन्छ ।’ कृषिमा दिगो विकासका लागि किसानको वचत सुनिश्चित हुनुपर्ने कुरामा पनि उनले जोड दिए । 

खाद्यका लागि कृषि अभियानका अध्यक्ष उद्धव अधिकारीले कोरोनाका कारण कृषिलाई हेर्ने दृष्टिमा फरक परेको बताए । कोरोनाका कारण कृषि उत्पादनमा कमी आउने बताउँदै उनले यसलाई अवसरको रुपमा लिनुपर्ने बताए । खाद्य सुरक्षाका लागि रसायनिक मल, विषादीलाई नियन्त्रण गर्नुपर्ने अधिकारीले बताए । उनले कोरोनाले गर्दा कृषि क्षेत्रमा निकै प्रभाव पारेको छ तर यसलाई कृषि विकासका लागि अवसरको रुपमा पनि लिनुपर्ने बताए ।