नेपाल फर्निचर तथा फर्निसिङ संघका अध्यक्ष सुभेन्द्र जोशी अहिले नेपालमा फर्निचर तथा फर्निसिङ क्षेत्रमा वैधानिकभन्दा अवैधानिक रुपमा काम गर्नेहरुले ठूलो कमाइ गरिराखेको गुनासो गर्छन् । उनका नेपाली उद्यमीहरुले लगानी गरेर कर तिरेर काम गरिराखे पनि विदेशबाट आएर यो व्यवसाय गर्नेहरुले न कर तिर्छन्, न वैधानिक ढंगले व्यवसाय दर्ता गरेर नै व्यवसाय गरेका छन् । उपभोक्ताले पनि क्षणिक फाइदाको लागि यस्ता व्यक्तिसँग कारोबार गर्दा देशले ठूलो मात्रामा राजश्व गुमाइराखेको छ । साथै, जोशीले १५ प्रतिशतसम्म महंगो भए पनि स्वदेशी वस्तु नै प्रयोग गर्नुपर्ने नियम भए पनि सरकारी निकायहरु नै स्वदेशी फर्निचर तथा फर्निसिङ सामान प्रयोग गर्दैनन् । यिनै विषयमा उनीसँग कर्पोरेट नेपालले गरेको कुराकानीः
नेपालमा फर्निचर तथा फर्निसिङको अवस्था कस्तो छ ?
नेपालमा वार्षिक लगभग ६० अर्ब रुपियाँको कारोबार छ भने यसबाट प्रत्यक्ष रोजगारी डेढ लाखको हाराहारीमा रहेको छ । फर्निचर र फर्निसिङमा ६० अर्बको जुन कारोबार छ, त्यसमा ५० प्रतिशत स्वदेशकै उत्पादन हो भने ५० प्रतिशत बाहिरबाट आउँछ छ । वन मन्त्रालयबाट हामीलाई धेरै सहयोग नभइराखेको अवस्थाले गर्दा आयातको मात्रा धेरै छ । फर्निचर र फर्निसिङमा प्रत्यक्ष र अप्रत्यक्ष रुपमा धेरैले रोजगारी पाइराखेका छन् । घरको लागि फर्निचर तथा फर्निसिङको सामान किन्दा त्यो सँगसँगै नाप्ने, काट्ने, सिलाउने, लगेर जोडिदिने गरी अनेक प्रकारका सीप भएका मान्छेहरु संलग्न हुन्छन् । सामान सँगसँगै सर्भिस पनि दिनुपर्ने भएकाले यो व्यवसाय धेरै रोजगार दिने क्षेत्र पनि हो ।
फर्निचर तथा फर्निसिङको आयात–निर्यातको अवस्था कस्तो छ ?
कारोबारको आधा हिस्सा आयातले ओगटे पनि अहिले विस्तारै नेपाली उत्पादनहरुले बजार विस्तार गर्दै गएको छ । निर्यात धेरै नै कम अर्थात् नगन्य रुपमा भएको हुनाले गर्वका साथ निर्यात गर्छौ भन्ने अवस्थामा हामी आइसकेका छैनौं । तर, अहिले कार्पेट, म्याट्रेस, प्लास्टिकका फर्निचरलगायतका कतिपय सामानहरुको आयात घट्दो क्रममा छ । किनभने यस्ता सामानहरु हामी आफै बिक्री गर्न सक्षम भइसकेका छौं । तर, काठको फर्निचरहरु भने धेरै आयात भइराखेको छ र नगन्य रुपमा फर्निचरहरु निर्यात हुने गर्छ । कार्पेटहरु पनि निर्यात भइराखेको छ । यी सामान विशेषगरी भारत निर्यात भइराखेको छ । केही समय अगाडि पर्दाहरु पनि निर्यात हुन्थ्यो तर सरकारी नीतिले गर्दा कार्पेट, पर्दा उत्पादन गर्ने कम्पनीहरु बन्द भएको अवस्था छ । त्यस्तै, केही समय अगाडि म्याट्रेसहरु पनि निर्यात भएको अवस्था थियो । एउटा खुशीको कुरा भनेको हामीले कच्चा पदार्थहरु आयात गरेर भए पनि सामान निर्माण गरी केही मात्रामा निर्यात गर्न सफल भएका छौं । तर पनि फर्निचर तथा फर्निसिङको प्रायः सामान आयात नै भइराखेको छ ।
फर्निचरको लागि नेपालमा काठको अवस्था कस्तो छ ?
नेपालमा काठ प्रशस्त छ अर्थात् फर्निचरको लागि कच्चा पदार्थ स्वदेशमै उपलब्ध हुँदाहुँदै पनि काठ आयात गर्नुपरिराखेको अवस्था छ । सरकारी नीतिका कारण हामीले प्रत्यक्ष रुपमा टेण्डरमा भाग लिन पाउँदैनौं । त्यसले गर्दा स्वदेशकै काठ बिचौलियाहरुबाट महङ्गोमा किन्नु परिराखेको छ । वन पैदावार र प्लाई उद्योगले टेण्डरमा भाग लिन पाउँछन् तर धेरै मूल्य दिनसक्ने अवस्था छ । नब्बे प्रतिशत कच्चा पदार्थ वा काठ प्रयोग गर्ने उद्योगीहरुले भाग लिन पाउँदैनन् जसले गर्दा काठ महङ्गोमा किनेर विदेशी फर्निचरहरुसँग प्रतिस्पर्धामा जान गाह्रो भइराखेको छ । ‘हरियो वन नेपालको धन’ भन्ने हामीले बच्चा बेलामा पाठ्यक्रममा पढेका थियौं तर अहिले व्यवहारिक रुपमा हेर्दा यो केही समूहको मात्रै धन रहेछ भन्ने देख्यौं । किनकी ढुवानी खर्च आदि सबै कटाउँदा समेत नेपालमै काठ किन्नु र आयातबाट काठ ल्याउनुमा एउटै मूल्य पर्छ । देशकै काठहरु सरल तरिकाले सुलभ वा उचित मूल्यमा पाउनु पर्यो भन्ने हाम्रो माग हो । तर, यसको लागि हामी टेण्डरमै भाग लिन पाउँदैनौं । भित्रसम्म जानै पाउँदैनौं । बाहिरै ढोका बन्द गरिदिइएको छ । ठूलो परिणामबाट पाउने काठहरुमै टेण्डरमा भाग लिन नपाएका हामी फर्निचर उद्यमीको लागि वन नियममा परिमार्जन चाँडैभन्दा चाँडै गर्न जरुरी छ, जसमा उहाँहरु मौन हुनुहुन्छ ।
सरकारीस्तरका कार्यालयहरुमा स्वदेशी फर्निचर तथा फर्निसिङका सामानहरु कत्तिको प्रयोग भएका छन् ?
सरकारी कार्यालयहरुमा नेपालको उत्पादनहरु राखिएको देखिदैन । किनभने उहाँहरु टेण्डर नै यसरी आह्वान गर्नुहुन्छ कि नेपाली उद्यमीहरुले त्यसमा भाग लिन सक्दै सक्दैन । हुन त नियममा सार्वजनिक निकायले गर्ने खरीदमा १५ प्रतिशत बढी महंगो भए पनि स्वदेशी उत्पादन प्रयोग गर्नुपर्छ भन्ने छ । तर त्यसको कार्यान्वयन गर्न आनाकानी गरिन्छ । किनभने बाहिरको किन्दा मोटो रकम कमिशन खान पाइन्छ । बैंकलगायत अन्य ठूला कम्पनी, संस्थाहरुमा नेपाली उद्यमीहरु जान सक्छन् तर सरकारीमा जान सक्दैनन् । त्यसले गर्दा प्रायः निजी कार्यालयहरुमा स्वदेशी उत्पादन प्रयोग भएका छन् । आजको दिनसम्म आइपुग्दा बैंकहरुमा हेर्यौ भने नेपालकै उद्योगद्वारा उत्पादित फर्निचर तथा फर्निसिङका सामग्रीहरु राखिएका छन् । आजभन्दा चार–पाँच वर्ष अगाडी नेपाली उत्पादन भन्दा उपभोक्ताले खासै रुचाएको अवस्था थिएन तर आजको दिनमा नेपाली उत्पादन पनि यस्तो राम्रो बन्न थालेछ भनेर आत्मविश्वास बढ्दै गएको अवस्था छ । अहिले नेपालमा कार्पेट, म्याट्रेस र फर्निचरमा राम्रा र ठूला उद्योगहरु धेरै छन् जसका उत्पादनहरु गुणस्तरीय अर्थात् अन्तर्राष्ट्रियस्तरका छन् । अहिले नेपालका पाँचतारे होटलहरुमा समेत नेपालमा बनेका कार्पेटहरु छन् । त्यो हेर्नुभयो भने यस्तो पनि नेपालमा बन्दोरहेछ भन्ने हुन्छ । उपभोक्ताहरुको नजरमा नेपाली उत्पादन गुणस्तरीय छ भन्ने भइसकेको अवस्था छ । उपभोक्ताहरु नेपाली उत्पादनप्रति आकर्षित हुन थालेका छन् । तर, नेपालको सरकारी कार्यालयहरुले पनि स्वदेशी उत्पादन प्रयोग गर्छौं भनिदियो भने हाम्रो मार्केट बढ्थ्यो । जब बजार हुन्छ, तब मात्रै गुणस्तर र नयाँनयाँ सामग्री उत्पादनको संख्या बढ्दै जाने हो । त्यस्तै, यस क्षेत्रमा दक्ष कामदारको अभाव छ तर त्यसमा विस्तारै तालिम दिने अवस्था हुँदै गएको छ ।
फर्निचर क्षेत्रमा अन्य के कस्ता चुनौतीहरु रहेका छन् ?
फर्निचरको लागि उद्योग खोल्नै हामीलाई गाह्रो छ । कुनै पनि शहर र वन क्षेत्रदेखि तीन किलोमिटरको दुरीभन्दा कममा उद्योग खोल्न पाइँदैन भन्ने छ । कुनै पनि ठाउँमा पुग्न सडक सञ्जाल अर्थात् शहर हुन्छ नै । सडकै नपुगेको ठाउँमा कसरी उद्योग संचालन गर्न सकिन्छ ? उद्योग खोल्नलाई बाटोको सुविधा हुनैपर्छ, जुन तोकिएको दुरीले उद्योग खोल्न सम्भव छैन् । अर्को समस्या भनेको अहिले हामीले दक्ष कामदारहरुको कमीको महसुस गरिराखेका छौं ।