सुन तस्करीको जरो खोतल्ने प्रयास, सेटिङमा सरोज श्रेष्ठ, ‘मास्टर माइन्ड’ चिनियाँ नागरिक !

काठमाडौं । राजश्व अनुसन्धान विभागले सुन तस्करी प्रकरणमा अनुसन्धान तीब्र पारेको छ । अनुसन्धान प्रभावकारी बनाउन विभागले नेपाल प्रहरीलाई पनि सामेल गरेको छ । पछिल्लो सुन तस्करीमा संलग्न १६ जनालाई पक्राउ गरेर बयान लिने काम भइरहेको छ । 

तर यो सुन तस्करीको जालो कति ठूलो छ ? राष्ट्रिय अन्तर्राष्ट्रियस्तरमा कहाँसम्म फैलिएको छ ? उच्च पदस्यहरु क–कस्को संलग्नता र संरक्षण छ ? भन्ने कुरा सार्वजनिक चासोको विषय बनेको छ । 

त्रिभुवन विमानस्थलको अत्यन्तै कडा भनिएको सुरक्षा जाँच छिचोलेर बाहिर आएको अहिलेसम्मकै ठूलो सुन तस्करीलाई राजश्व अनुसन्धान विभागले नियन्त्रण गरेसँग अहिले नेपालको राजनीति, प्रशासन र सुरक्षा प्रणालीमाथि ठूलो प्रश्न उठेको छ । पक्राउ परेको अहिलेसम्मकै ठूलो यस घटनालाई प्रहरीले संगठित अपराधमा समेत अनुसन्धान थालेको छ । प्रहरीले प्रहरी उपरिक्षक (एसपी) कृष्ण पंगेनीलाई अनुसन्धानको लागि तोकेको छ । पक्राउ परेका व्यक्तिहरुको मोबाइल फरेन्सिक ल्याबमा पठाइएको छ । यता भन्सार विभागले पनि मानबहादुर पौडेलको नेतृत्वमा छुट्टै समिति बनाएर छानविन गरिरहेको छ । 

भन्सारको सेटिङमा को को संलग्न ? 
अहिलेसम्म पक्राउ परेकामध्ये तीन जना विशेष व्यक्तिहरु रहेको राजश्व अनुसन्धान विभाग स्रोतको भनाई छ । भन्सार जाँचपास भएर सहजै सुन बाहिरिनुमा सबैभन्दा बढी दोषी त्रिभुवन भन्सारका कर्मचारी देखिन्छन् । त्यसपछि प्रहरीको दोषी देखिन्छ । 

सुन तस्करीको घटनापछि भन्सार जाँचपासमा सामेल तीन जना कर्मचारीलाई राजश्व अनुसन्धान विभागले पक्राउ गरेको छ । दुई पाङ्ग्रे सवारी साधनको ब्रेक सु भनेर ल्याइएको सुन जाँचपास हुँदा भन्सार अधिकृत सन्तोष चन्दकुमार ढकाल थिए भने एक्सरे मेशिनबाट स्क्यान गर्नेमा सरोज श्रेष्ठ थिए । श्रेष्ठ सुन तस्करीको जानकार भएका व्यक्ति रहेको र उनले सेटिङमा नै सुन पास गरेको हुनसक्ने बलियो आधार देखिएको स्रोतको दावी छ । यद्यपि उनको कनेक्सन को को र कहाँसम्म हो ? खुल्न बाँकी छ । 

एक्सरे रिपोर्टमा सुन हुनसक्ने स्पष्ट आधार देखिए पनि उनले त्रिभुवन भन्सार कार्यालयका अरु कर्मचारीलाई जानकारी नदिएको जनाइएको छ । त्रिभुवन भन्सारका प्रमुखलाई दिएको हुनसक्ने भए पनि उनी दुई महिनाको विदा लिएर शंकास्पदरुपमा कार्यालय आएका थिएनन् । 

भन्सार विभागको पौडेल नेतृत्वको समितिले अनुसन्धानलाई अन्तिम चरणमा पुर्याएको छ । अनुसन्धानमा सहभागी एक कर्मचारीले भने, ‘एक्सरेमा सुन देखिए पनि जानाजान एक्सरेमा बस्नेले कम्युनिकसन नगरेको देखिन्छ । 

एक्सरेमा बसेका सरोज विगत चार वर्षभन्दा बढी समयदेखि सो ठाउँमा कार्यरत थिए । छानविन टोलीले नियन्त्रण गरिएको ब्रेक सु पुनः स्क्यान गरेर हेर्दा स्पष्ट सुन देखिँदा पनि उनी मौन बस्नुले तस्करीको सेटिङमा उनी पनि सामेल थिए भन्ने अनुमान गरिएको छ । 

स्रोत भन्छन् । शंका लागेपछि पुनः स्क्यान गरेर हेर्ने, जाँचपासमा बसेका भन्सार अधिकृत बोलाएर जानकारी दिनुपर्ने थियो । जाँचपास अधिकृतले बेवास्था गरे कार्यालय प्रमुखलाई जानकारी दिनुपर्थ्यो । तर उनले कसैलाई पनि जानकारी दिनको देखिन्न ।’

सुनकाण्ड सार्वजनिक भएपछि भन्सार विभाग र त्रिभुवन भन्सार कार्यालयकै माथिल्लो तहका कर्मचारीले श्रेष्ठलाई केरकार गरेका थिए। उनले भने आफूले आरसी पुनः परीक्षण गर्नुपर्ने लेखेर पठाएको बताएका थिए । तर भन्सार अधिकृत सन्तोष चन्दले भने कुनै भौतिक परीक्षण गर्न नचाहेको खुलेको छ । 

सामान जाँचपासमा खटिएकामध्ये सबैभन्दा बढी शंकास्पद गतिविधि श्रेष्ठको र त्यसपछि चन्दको देखिएको छ । विभागले पनि श्रेष्ठलाई विशेष निगरानीमा राख्दै चन्दसँग पनि बयान लिइरहेको छ । 

‘मास्टर माइन्ड’ चिनियाँ हुनसक्छन् 
अवैध सुन पक्रिएसँगै चीन भाग्न लागेका चिनियाँ नागरिक लिन चुवान एयपोर्टबाटै पक्राउ परे । अहिलेसम्म गरिएको अनुसन्धानमा सुन तस्करीको मुख्य ‘मास्टर माइण्ड’ उनी नै हुनसक्ने विभागले अनुमान गरेको छ । चुनावको फोन फरेन्सिक ल्याब पठाइएको छ। भाषाका कारण पनि उनीबाट सुचना निकाल्न भने कठिन देखिएको छ ।

ब्रेक सु भनेर अवैध सुन भित्राउने रेडी ट्रेड नामक कम्पनीले विगत तीन महिनामा भित्राएको ठूलो परिमाणको सामान हेर्दा यसअघि पनि निकै धेरै सुन नेपाल भित्रिएको अनुमान गरिएको छ । यो सुन नेपाल हुँदै भारत पुग्ने गरेको छ । विमानस्थलबाटै सहजरुपमा सुन हेराफेरी गर्नसक्ने ताकत शक्तिशाली गिरोह नै हुनसक्ने र त्यसलाई नेपालको राजनीति र प्रशासनको संरक्षण बिना संभव नहुने विश्लेषकहरुको भनाई रहँदै आएको छ । 

प्रारम्भिक अध्ययनमा चुवानले चीनमा सुन व्यवस्थापन गर्नेदेखि नेपालमा सुन ल्याएर व्यवस्थापन गर्ने काम गर्दै आएको देखिन्छ । उनीबाट सुचना निकाल्न सके सुनको गिरोह पत्ता लाग्ने अनुमान गरिएको छ । चिनियाँसँग बयान लिनका लागि दोभासे राखेर सुचना निकाल्ने प्रयास भइरहेको स्रोतले जानकारी दियो । पक्राउ परेका तिब्बतमा जन्मिएका भारतीय नागरिक थाप्तेन छिरिङ पनि छन् । उनीबाट सुचना निकाल्न तुलनात्मकरुपमा केही सहज हुने विभागको भनाई छ । 

कारबाहीमा परे प्रमुख पोख्रेल
त्रिभुवन विमानस्थलका प्रमुख अरुण पोख्रेललाई अर्थ मन्त्रालयले कारबाही गरेको छ । दुई महिना लामो बिदामा बसेका पोख्रेललाई मंगलबार मन्त्रालय तानिएको छ । उनको स्थानमा सहसचिव टोकराज पाण्डेलाई लगिएको छ । पोख्रेललाई पूर्वअर्थमन्त्री जनार्दन शर्माले त्रिवि भन्सार कार्यालय प्रमुखको जिम्मा दिएका थिए । सुन तस्करीको ठूलो नेटवर्कभित्र पोख्रेल पनि हुनसक्ने उनका गतिविधिबाट धेरैले अनुमान गरेका छन् ।